Organisatieopstellingen maken de onderstroom zichtbaar
In een organisatie is er meer dan wat we met het blote oog kunnen zien. Wat aan de oppervlakte zichtbaar is – het organigram, de functieomschrijvingen, beleidsplannen – is te zien als de bovenstroom. Maar onder deze bovenstroom, net als het onzichtbare deel van een ijsberg, schuilt de onderstroom: diepliggende krachten en dynamieken die de dagelijkse werking en resultaten van een bedrijf aanzienlijk beïnvloeden.
In deze blog kijken we naar het verschil tussen de boven- en onderstroom en de rol van organisatieopstellingen om de vaak verborgen onderstroom bloot te leggen en positief te beïnvloeden.
Het verschil tussen de boven- en onderstroom in een organisatie
De bovenstroom in een organisatie bestaat uit alles wat formeel en tastbaar is. Denk hierbij aan:
- Het organigram, waarin de hiërarchische structuur van de organisatie is vastgelegd.
- Functieomschrijvingen en beleidsplannen.
- Officiële doelstellingen en operationele plannen.
- Bedrijfsbeleid en personeelsbeleid zoals gecommuniceerd binnen het team.
Kortom, tot de bovenstroom behoort alles wat is vastgelegd en beschreven, wat duidelijk en zichtbaar is. Leiders en managers richten hun aandacht vaak op deze bovenstroom, omdat het concrete, meetbare aspecten van de organisatie zijn. Problemen die zich hier voordoen, zoals een onduidelijke functieomschrijving of een verouderd beleid, kunnen relatief eenvoudig worden aangepakt.
Maar dan is er ook de onderstroom, die de informele, onzichtbare krachten in de organisatie omvat. Hieronder vallen bijvoorbeeld:
- Machts- en invloedstructuren die niet op papier staan.
- Informele leiders en groepsnormen die bepalen hoe mensen werkelijk met elkaar omgaan. De wensen, behoeften en onuitgesproken verwachtingen van individuen.
- Relaties tussen medewerkers en de invloed van hun familieachtergrond, vooral binnen familiebedrijven.
- Belangrijke gebeurtenissen uit het verleden, zoals fusies, pijnlijke ontslagen of bedrijfsongevallen, die nog steeds onbewust doorwerken.
- De historie van het bedrijf of zelfs van het pand waar de organisatie gevestigd is, kan van invloed zijn.
De onderstroom is complex en onzichtbaar, maar heeft grote invloed op hoe een organisatie functioneert. Als er in de onderstroom verstoringen zijn, kan dat leiden tot blokkades en terugkerende problemen. Leiders ervaren vaak dat interventies aan de bovenkant – zoals beleidswijzigingen of training – niet de gewenste verandering brengen. De reden? Het echte probleem ligt dieper, in de onderstroom.
Organisatieopstellingen: De weg naar diepgaand Inzicht
Systemisch werk en organisatieopstellingen zijn methoden die de onderstroom zichtbaar maken. Bij een organisatieopstelling wordt een vraag of probleem op tafel gelegd en worden de dynamieken die hierin spelen blootgelegd. Het laat zien hoe mensen zich onbewust verhouden tot elkaar en tot de organisatie. Machtsverhoudingen, onderlinge loyaliteiten, oude pijnpunten – alles wat normaal onder de radar blijft, komt naar boven. Dit geeft leiders en teams waardevolle inzichten in wat er werkelijk speelt en hoe zij effectieve veranderingen kunnen doorvoeren.
Met systemisch werk kunnen leiders:
- Verborgen obstakels ontdekken die de groei van de organisatie belemmeren.
- Beter inzicht krijgen in groepsrelaties en onuitgesproken verwachtingen.
- De oorsprong van terugkerende problemen identificeren.
- Mogelijke oplossingsrichtingen vinden die niet alleen symptoombestrijding zijn, maar die diepere patronen doorbreken.
Ontdek de onderstroom in jouw organisatie
Het zichtbaar maken van de onderstroom in je organisatie kan een wereld van verschil maken. Wil je ontdekken welke dynamieken in de onderstroom invloed hebben op jouw team of bedrijf? Neem contact op met LifeBizz om te verkennen hoe een op maat gemaakte systemische aanpak jouw organisatie vooruit kan helpen. Maak een afspraak voor een kennismakingsgesprek of meld je aan voor onze MasterClass Systemisch kijken naar je team of de Organisatie- en Teamopstellingen dag als vraagsteller of representant.
